درد پا بعد از عمل اسلیو معده: علل، تشخیص، درمان و پیشگیری

درد پا بعد از عمل اسلیو معده ممکن است ناشی از لخته خون (DVT)، کمبود ویتامین‌ها یا ضعف عضلانی و بی‌ تحرکی باشد. اگر درد با تورم یک پا، قرمزی پوست یا تنگی نفس همراه باشد، باید فورا به پزشک مراجعه شود.

عمل اسلیو معده برای کاهش وزن سریع و موثر انجام می‌شود؛ اما مثل هر عمل جراحی بزرگ، می‌تواند عوارضی هم به همراه داشته باشد. یکی از این شکایات رایج بین بیماران، درد در پاها (ساق یا ران) است که ممکن است در هفته‌ها تا ماه‌های پس از عمل تجربه شود.

این درد ممکن است از مکانیسم‌های ساده مثل ضعف عضلانی یا کم‌ تحرکی باشد، یا نشانه یک عارضه جدی مثل ترومبوز وریدی عمقی (DVT).

علل شایع درد پا بعد از عمل اسلیو معده

۱. ترومبوز ورید عمقی (DVT)

• یکی از خطرناک‌ترین علل درد پا است که در پس از جراحی‌ها شایع‌تر می‌شود.
• عوامل مستعد کننده: بی‌تحرکی، چاقی، افزایش چسبندگی خون، کم‌ آبی بدن و آسیب به دیواره عروق.
• اگر لخته ایجاد شود و قطعه‌ای از آن جدا شود، ممکن است به سمت ریه برود و آمبولی ریه ایجاد کند.
• مطابق منابع جراحی چاقی، ریسک ترومبوز پس از اسکلیو جزء خطرات شناخته‌ شده است.
• علائم هشدار: تورم یک پا، درد عمیق یا تیرکشنده، قرمزی، گرمی پوست، احساس سنگینی در ساق.
• اگر همراه با علائم تنفسی یا درد قفسه سینه شود، می‌تواند نشان‌ دهنده آمبولی باشد و باید فور اقدام شود.

۲. کمبود ویتامین‌ها، مواد معدنی و سوءجذب

بعد از اسلیو، معده کاهش حجم می‌یابد و جذب برخی مواد کاهش می‌یابد. این مسئله می‌تواند منجر به عوارض عصبی یا عضلانی شده و درد پا بعد از عمل اسلیو معده ایجاد کند.

مهم‌ترین کمبودها و اثرات مرتبط:

• ویتامین B12: کمبود آن می‌تواند موجب نوروپاتی محیطی (درد، سوزن‌ سوزن شدن، ضعف عضلانی) شود.
• ویتامین D: کمبود شایع در بیماران جراحی چاقی است و نقش مهمی در سلامت استخوان و عملکرد عضلات دارد.
• آهن، مس، سلنیوم و عناصر کمیاب دیگر ممکن است دچار کمبود شوند و علائمی چون خستگی، ضعف عضلانی و نوروپاتی ایجاد کنند.
• در برخی بیماران، نوروپاتی محیطی (اختلال عصبی محیطی) به دلیل کمبود ویتامین‌ها دیده شده است.
• در مطالعات، میزان بروز عوارض عصبی پس از جراحی چاقی بین ۳ تا ۱۶٪ گزارش شده است.

بیشتر بخوانید: ریزش مو بعد از اسلیو

۳. بی‌ تحرکی، کاهش گردش خون و ضعف عضلانی

• پس از عمل، بیمار معمولا زمان زیادی را در بستر استراحت کرده و فعالیت فیزیکی کم می‌شود.
• این کاهش تحرک باعث کندی جریان خون در پاها، تجمع مایعات و تحریک درد عضلانی می‌شود.
• همچنین ضعف عضلانی به‌ خصوص در عضلات ساق و ران ممکن است در اثر استفاده کم از آنها ایجاد شود.
• وقتی عضله به مدت طولانی استفاده نشود، نسبت به حرکت حساس شده و دردناک‌تر احساس می‌شود.

۴. فشار عصبی، فشردگی عصب یا نوروپاتی فشاری

• کاهش ناگهانی چربی زیر جلدی ممکن است باعث شود عصبی که قبلا محافظت شده بود، در معرض فشار قرار گیرد.
• در بعضی گزارش‌ها، آسیب اعصاب مانند فشردگی عصب پرونئال (عصب پشت ساق) یا نوروپاتی محیطی در بیماران پس از باریاتریک دیده شده است.
• این وضعیت می‌تواند باعث درد، گزگز یا ضعف در پا شود.
• در بعضی موارد، فلج پرونئال (Foot Drop) پس از کاهش وزن سریع یا موقعیت نامناسب پا هنگام جراحی گزارش شده است.

بیشتر بخوانید: علت بازگشت وزن بعد از اسلیو معده

۵. علل کمتر شایع / نادر

• ترومبوز ورید: در موارد نادری گزارش شده است که پس از جراحی اسلیو رخ دهد و ممکن است با درد شکمی و اختلالات سیستمیک همراه باشد.
• تغییرات سیستمیک، وضعیت التهابی یا اختلالات انعقادی زمینه‌ای که ممکن است پس از جراحی رخ دهد.
• اختلالات عصبی مرکزی یا مغزی ناشی از سوء تغذیه شدید یا کمبودهای جدی ممکن است در بازه زمانی طولانی‌تر رخ دهند.

چگونه بفهمیم درد طبیعی است یا نشانه مشکل جدی؟

معیارهای تشخیص و ارزیابی درد پا بعد از عمل اسلیو معده

• شروع زمان درد: شروع درد کی بوده، آیا با حرکت بهتر یا بدتر می‌شود، آیا تنها در یک پا است یا هر دو؟
• علائم همراه: تورم، گرمی، قرمزی، تغییر رنگ پوست، سختی ساق، تب، تنگی نفس.
• معاینه فیزیکی: لمس محل درد، مقایسه دو پا، بررسی نبض، ورم، حساسیت، بررسی ضعف عضلانی یا اختلال حس.

بیشتر بخوانید: بارداری بعد از اسلیو معده

روش‌های تشخیصی:

• سونوگرافی داپلر عروق پا (برای تشخیص DVT)
• آزمایش خون: CBC، پروتئین C، پروتئین S، فاکتور V Leiden، D-dimer
• آزمایش سطح ویتامین‌ها (B12، D، آهن، مس)
• الکترومیوگرافی و نوار عصب برای تشخیص نوروپاتی
• در موارد درد شکمی همراه، سی‌تی اسکن یا تصویربرداری شکمی برای بررسی ترومبوز ورید شکمی

بیشتر بخوانید: عمل اسلیو معده چقدر طول می‌کشد؟

بررسی تشخیص درد عضلانی و درد ناشی از لخته

• اگر درد با فعالیت سبک بهبود یابد، احتمال زیاد منشا عضلانی دارد.
• اگر درد با حرکت بدتر شود، همراه تورم یکطرفه یا گرمی پوست باشد، احتمال DVT بیشتر است.
• درد عصبی ممکن است با سوزش، گزگز یا ضعف همراه باشد.

بیشتر بخوانید: چند وقت بعد از عمل اسلیو می‌توان سیگار کشید؟

درمان و کنترل درد پا بعد از اسلیو

درمان پزشکی و حمایتی

• داروهای ضد انعقاد در موارد تشخیص DVT، طبق تجویز پزشک
• داروهای ضد درد ملایم (مثلا استامینوفن یا داروهای ضد درد غیر استروئیدی، اگر پزشک اجازه دهد)
• جوراب فشاری / ضد آمبولی برای بهبود بازگشت وریدی
• فیزیوتراپی و ورزش‌ بعد از اسلیو معده به صورت ملایم برای تقویت عضله و بهبود جریان خون
• ماساژ ملایم و استفاده از گرمای موضعی یا سرد (با مشورت پزشک)

اصلاح تغذیه و مکمل‌ درمانی

• مصرف منظم مکمل‌های ویتامین B12 ،D، آهن، مس و منیزیم با نظر پزشک
• رژیم غذایی غنی از پروتئین، میوه و سبزیجات
• پیگیری مرتب سطح ویتامین‌ها و عناصر در آزمایش‌های دوره‌ای
• در صورت نیاز تزریق ویتامین‌ها (به‌ویژه B12) در برخی بیماران

تغییر سبک زندگی

• تحرک زودهنگام از روز اول پس از جراحی (بلند شدن، قدم زدن)
• نوشیدن مقدار کافی آب (هیدراتاسیون مناسب)
• اجتناب از ایستادن یا نشستن طولانی بدون حرکت
• پوشیدن جوراب فشاری حتی هنگام خواب در بعضی دوره‌ها، اگر توصیه شود
• شرکت در برنامه توانبخشی پس از عمل

بیشتر بخوانید: کله‌ پاچه بعد از عمل اسلیو

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر هر یک از موارد زیر هنگام درد پا بعد از عمل اسلیو معده رخ دهد، باید به مراکز درمانی مراجعه شود:

• درد شدید ناگهانی در یک پا
• تورم یک پا با قرمزی پوست
• تب یا احساس گرمی در پا
• تنگی نفس، درد قفسه سینه یا سرگیجه (احتمال آمبولی ریه)
• ضعف ناگهانی یا ضعف بعد از عمل اسلیو معده و اختلال در راه رفتن
• سوزش مداوم، گزگز شدید یا افت عملکرد عصبی در پا

پیشگیری از درد پا پس از عمل اسلیو معده

• شروع تحرک ملایم از روز اول پس از عمل
• پیاده‌روی کوتاه و متناوب در طول روز
• مصرف کافی مایعات
• پوشیدن جوراب فشاری (در طول دوره تعیین‌شده توسط پزشک)
• بررسی دوره‌ای ویتامین‌ها و مکمل‌های ضروری
• کنترل سریع عوارض احتمالی (مانند کم‌آبی، عفونت)
• شرکت در جلسات فیزیوتراپی و تمرینات خانگی

بیشتر بخوانید: قهوه بعد از اسلیو معده