تقریباً از هر سه نفر در جهان، یک نفر چاق است و در میان افراد مبتلابه چاقی مفرط، شیوع دیابت بیش از ۲۵ درصد است. چاقی همچنین ریسک فاکتور مهم ابتلا به آرتروز، بیماری تضعیف‌کننده بدون درمان است. نتیجه پژوهش‌ها حاکی از افزایش چشمگیر احتمال 6/13 ابتلای افراد دارای شاخص توده بدنی بیش از ۳۶ در مقایسه با گروه کنترل به آرتروز زانو است. در این مقاله ضمن بیان تاثیر چاقی به بررسی نقش جراحی لاغری در بهبود آرتروز پرداخته شده است.
آرتروز چیست؟
آرتروز که معمولاً با عنوان ورم فرسودگی و ساییدگی شناخته می‌شود، وضعیتی است که در آن لایه طبیعی بین مفصل (غضروف) از بین می‌رود. زمانی که این اتفاق رخ می‌دهد، استخوان‌های مفاصل به یکدیگر ساییده می‌شوند و نرمه استخوان جذب‌کننده فشار تقلیل پیدا می‌کند. این سایش منجر به درد، تورم، خشکی، کاهش توان حرکتی و گاهی اوقات منجر به تشکیل خارهای استخوانی می‌شود.
چاقی و آرتروز
چاقی یکی از مهم‌ترین ریسک فاکتورهای قابل‌تغییر ابتلا به آرتروز است. در حال حاضر، جراحی لاغری روش مفیدی برای کاهش وزن چشمگیر در افراد بسیار چاقی است که نسبت به درمان دارویی مقاوم هستند. هرچند، برای ارزیابی نقش جراحی لاغری در بیماران چاق مبتلابه علائم آرتروز هنوز شواهد زیادی وجود ندارد.
در پژوهشی با هدف ارزیابی اثرات ماندگار کاهش وزن قابل‌توجه بر کیفیت زندگی بیماران چاق و دیابتی مبتلابه آرتروز مشخص شد که کاهش وزن افراد مبتلا به آرتروز منجر به کاهش درد و بهبود عملکرد مفاصل لگن و زانو می‌شود.
کیفیت زندگی بیماران مبتلا به آرتروز پس از جراحی لاغری بهبود پیدا می‌کند؟
در این پژوهش ۱۵۰ فرد مبتلابه چاقی مورد بررسی قرار گرفتند و به‌طور تصادفی یا تحت درمان دارویی قرار گرفتند (50 نفر) و یا تحت جراحی لاغری قرار گرفتند (۵۰ نفر تحت جراحی برداشتن معده و ۵۰ نفر تحت جراحی بای‌پس Roux-en-Y). در این مطالعه ۶۷ بیمار مبتلابه آرتروز حضور داشتند که ۱۸ نفر تحت درمان دارویی و ۴۹ نفر تحت جراحی قرار گرفتند. به‌منظور ارزیابی کیفیت زندگی، پرسشنامه ای ۳۶ آیتمی در ابتدا به‌صورت تصادفی اجرا شد و سپس یک سال، دو سال و سه سال پس از مداخله نیز مجدداً اجرا شد.
یک سال پس از مداخله، بیمارانی که جراحی لاغری انجام داده بودند به‌طور میانگین 27 کیلوگرم وزن کم کرده بودند. درحالی‌که افرادی که دارو دریافت کرده بودند، 17 کیلوگرم وزن کم کردند. به‌طورکلی، افزایش کیفیت زندگی در گروه جراحی‌شده در مقایسه با گروه درمان دارویی بیشتر بود و یک سال پس از درمان، ۳۶ آیتم تصادفی و سه حوزه دیگر یعنی عملکرد فیزیکی، سلامت عمومی و انرژی / خستگی ازلحاظ آماری به‌طور معناداری افزایش یافتند. پس از سه سال، تنها تفاوت در دامنه سلامت عمومی معنادار باقی ماند.
جراحی لاغری به‌عنوان بخشی از استراتژی درمان آرتروز
جمعیت بیماران مبتلابه آرتروز در حال افزایش است اما دهه‌ها است که درمان اصلاح‌کننده بیماری تغییری نکرده است. آرتروز بر کیفیت زندگی تأثیر منفی دارد. یافته‌های ما حاکی از آن است که جراحی لاغری و کاهش وزن چشمگیر پس‌ازآن تا سه سال پس از عمل به‌طور بالقوه کیفیت سلامت بیماران مبتلابه آرتروز را بهبود می‌بخشد.
این اولین مطالعه کنترل‌شده تصادفی بود که درباره بهبود کیفیت زندگی بیماران چاق و دیابتی مبتلابه آرتروز تا سه سال پس از جراحی چاقی در مقایسه با گروه کنترل که درمان دارویی دریافت کرده‌اند شواهد جالبی نشان داد. این نتایج بر ضرورت تمرکز بر پیشگیری از بیماری از طریق اصلاح عوامل ریسک مربوط به چاقی به‌جای مدیریت علائم تأکید می‌کند.
درمجموع و با توجه به همه این نتایج، به نظر می‌رسد جراحی چاقی در مقایسه با سایر درمان‌های موجود برای آرتروز، یک درمان ریشه‌ای است. مطالعه جاری بر مزایای کاهش وزن تأکید می‌کند که برای زیرمجموعه‌ای از افراد مبتلابه این بیماری نتایج امیدوارکننده‌ای دارد. می‌توان جراحی لاغری با کاهش وزن چشمگیر که منجر به کاهش علائم آرتروز در بیمار می‌شود را به‌عنوان بخشی از یک استراتژی جامع مدیریت وزن در نظر گرفت. هرچند، برای توضیح سازوکار زمینه‌ای و تعیین نقش جراحی لاغری در این جمعیت از بیماران، به انجام پژوهش‌های بیشتری نیاز است.
کاهش وزن چطور به بهبود آرتروز زانویتان کمک می‌کند؟
آیا به دنبال راهی به‌جز مصرف قرص برای کاهش مشکل آرتروز زانویتان هستید؟ راه‌حل لاغر شدن و تناسب اندام است. اگر اضافه‌وزن دارید، می‌توانید با کاهش چند کیلو وزن، دردتان را کاهش دهید. زمانی که لاغرتر هستید، فشار کمتری بر مفاصلتان وارد می‌شود، التهاب کاهش پیدا می‌کند و بهتر می‌توانید حرکت کنید.
حتی اگر اکنون به آرتروز زانو مبتلا نشده‌اید، اگر وزنتان را کنترل کنید می‌توانید خطر ابتلا به آرتروز زانو را کاهش دهید. جراحی لاغری نیز یکی از راه های لاغری و بنابراین بهبود آرتروز است.
چرا وزن در درمان آرتروز مهم است؟
زمانی که راه می‌روید، مفاصل شما به یکدیگر برخورد می‌کنند. به ازای هر یک‌قدم، فشاری ۳ تا ۶ برابر وزنتان به زانویتان وارد می‌شود. آیا می دانید مجموع فشار واردشده چقدر است؟ حتی 5 کیلوگرم اضافه‌وزن فشاری برابر با 7 تا 14 کیلوگرم به زانویتان وارد می‌کند.
اگر در هرروز فقط یک‌قدم بردارید این فشار مشکل بزرگی محسوب نمی‌شود؛ اما شما احتمالاً هزاران قدم برمی‌دارید که به معنای اعمال فشار زیاد بر روی زانوهایتان است. هرچه وزنتان بیشتر باشد، فشار واردشده بیشتر است. نتیجه آن در طولانی‌مدت خشکی، ورم و درد عضلات است.
هنگامی‌که چند کیلوگرم اضافه‌وزن دارید، سرعت نابودی غضروف زانویتان افزایش پیدا می‌کند. غضروف زانو چیزی است که بین استخوان‌هایتان یک‌لایه میانی ایجاد می‌کند. اگر به حد کافی از این لایه میانی نداشته باشید، استخوان‌های شما شروع به سایش بر روی یکدیگر می‌کنند و این امر منجر به تحریک، درد و تورم می‌شود.
زمانی که چند پوند وزن کم می‌کنید روند آرتروز معکوس نمی‌شود و یا غضروف جدیدی در بدنتان ساخته نمی‌شود اما می‌تواند علائم را کاهش دهد، نحوه حرکت شما را بهبود بخشد و از آسیب بیشتر به مفاصلتان جلوگیری کند.
برای بهبود آرتروز چقدر وزن کم کنم؟
حتی تغییرات جزئی در وزنتان تفاوت زیادی ایجاد می‌کند. اگر فقط یک کیلوگرم وزن کم کنید، ۴ کیلوگرم فشار از روی زانوهایتان کم می‌شود. اگر 10 کیلوگرم وزن کم کنید، 40 کیلوگرم فشار کاهش پیدا می‌کند.
می‌توانید رژیم بگیرید، ورزش کنید یا ترکیبی از هر دو را امتحان کنید. اگر اضافه‌وزن زیاد یا مشکلات دیگری دارید، درباره گزینه‌های دیگر مانند رژیم‌های غذایی کم‌کالری، جراحی لاغری برداشتن معده یا داروهای کاهش وزن با پزشکتان مشورت کنید. نکته قابل توجه در درمان آرتروز با جراحی لاغری این است که باید به شاخص توده بدنی خود و اینکه شما کاندید مناسبی برای جراحی لاغری هستید را در نظر بگیرید.
هرچه وزن بیشتری کم کنید بهتر است. اگر اضافه‌وزن دارید، متخصصین پیشنهاد می‌کنند که ۱۰ درصد از وزن کنونی‌تان را کاهش دهید. در یک پژوهش مشخص شد افرادی که حداقل ۱۰ درصد از وزن خود را کم کرده‌اند نسبت به افرادی که وزن کمتری کم کرده‌اند، کمتر دچار درد و التهاب می‌شوند. هدف کاهش وزن ۱۰ درصدی را برای خود تعیین کنید؛ مثلاً اگر اکنون وزنتان 90 کیلوگرم است سعی کنید تا 9 کیلوگرم وزن کم کنید. کاهش وزن یک تا دو کیلوگرم در هر هفته را هدف قرار دهید.
