در بعضی از موارد کاهش وزن منجر به عوارض جانبی از جمله ریزش مو می‌شود. بدن شما به کمبود مواد مغذی، استرس و تغییرات هورمونی حساس است. همه موارد مذکور در نتیجه کاهش وزن سریع، رژیم‌های محدودکننده یا کاهش وزن از طریق جراحی رخ می‌دهند. در این مقاله اثر جراحی لاغری بر ریزش مو بررسی می‌شود. به عبارتی دیگر توضیح داده می‌شود که چرا بعضی از افراد پس از کاهش وزن دچار ریزش مو می‌شوند. همچنین در این نوشته درباره روش‌هایی برای درمان و پیشگیری این مشکل بحث می‌شود.
چرا پس از کاهش وزن ریزش مو رخ می‌دهد؟
ریزش مو در طی کاهش وزن عموماً به دلیل کمبود مواد مغذی و همچنین سایر اثرات کاهش وزن سریع و ناگهانی بر روی بدنتان رخ می‌دهد.
برای مثال، کاهش وزن ناگهانی و رژیم‌های محدودکننده با شرایطی همراه هستند که به‌عنوان ریزش موی تلوژن افلوویم (TE) حاد شناخته می‌شود و یکی از شایع‌ترین علل ریزش گسترده موی سر است.
سایر انواع ریزش مو هم با کاهش وزن و کمبود مواد مغذی به دلیل رژیم‌های محدودکننده مرتبط هستند. انواع ریزش مو عبارتند از تلوژن افلوویم مزمن که بیشتر از شش ماه طول می‌کشد و آلوپسی آندروژنیک که به‌عنوان تاسی با الگوی مردانه یا زنانه نیز شناخته می‌شود.
در ادامه به بعضی از علل ریزش مو مربوط به رژیم غذایی و کاهش وزن اشاره می‌شود.
رژیم غذایی سختگیرانه
در پژوهش‌هایی که مربوط به دهه ۱۹۷۰ هستند، ارتباط میان رژیم سختگیرانه و ریزش مو مستند شده است.
موی شما برای رشد مناسب به کالری‌ها و مواد مغذی کافی نیاز دارد. ازاین‌رو، هنگامی که بدن شما آنچه که به آن نیاز دارد را دریافت نمی‌کند، عوارض جانبی مانند ریزش مو رخ می‌دهند.
تعداد زیادی از مطالعات ریزش مو را با کاهش وزن سریع، محدودیت در مصرف کالری و کمبود مواد مغذی و استرس روانی مرتبط دانسته‌اند که همه اینها مواردی رایج در افرادی هستند که رژیم سختگیرانه‌ای را دنبال می‌کنند.
برای مثال، مطالعه سال ۲۰۱۵ بر روی ۱۸۰ زن مبتلا به ریزش مو پی برد که شایع‌ترین علل ریزش مو کمبود آهن و استرس روانی هستند. در هشت مورد از افراد تحت مطالعه، دلیل ریزش مو رژیم غذایی سختگیرانه بود.
رژیم‌های غذایی ضعیف مانند رژیم‌های سختگیرانه موجب کمبود اسیدهای چرب ضروری، زینک، پروتئین و کالری می‌شوند که همگی منجر به ریزش مو می‌شوند
رژیم‌های غذایی بسیار کم پروتئین
وجود اسیدهای آمینه، واحدهای سازنده پروتئین برای رشد مو حائز اهمیت هستند. اسید آمینه برای ساخت کراتین که مهم‌ترین پروتئین ساختاری مو است، ضروری است.
زمانی که بدن شما پروتئین کافی دریافت نمی‌کند، سوءتغذیه پروتئینی رخ می‌دهد که منجر به ریزش مو می‌شود. بنابراین، اگر رژیم کاهش وزن کم کالری را دنبال می‌کنید که حاوی پروتئین کافی نیست، در نتیجه ممکن است ریزش مو را تجربه کنید.
هنگامی که نیازهای پروتئینی شما برآورده نمی‌شود، بدنتان وظایف مهم وابسته به پروتئین مانند ترمیم بافت، گوارش، تنظیم تعادل آب و PH و هورمون سازی را در اولویت قرار می‌دهد. ازآنجایی‌که برای زنده ماندنتان رشد مو امری ضروری نیست، ریزش مو رخ می‌دهد.
افزون بر این، در افراد مبتلا به ریزش مو کمبود اسیدهای آمینه خاص مانند هیستیدین، لوسین، والین و سیستئین شایع است.
در مطالعه‌ای که بر روی ۱۰۰ فرد مبتلا به ریزش مو انجام شد، محققان در تعداد زیادی از شرکت‌کنندگان مبتلا به انواع مختلف تاسی از جمله آلوپسی آندروژنیک و تلوژن افلوویم، کمبود هیستیدین و لوسین را مشاهده کردند. این مطالعه پی برد که شرکت‌کنندگان عمدتاً دچار کمبود والین و سیستئین هستند.
عمل‌های جراحی کاهش وزن
جراحی لاغری در صورتی که دریافت پروتئن مناسب داشته باشه و مکمل‌های معدنی و ویتامینی استفاده شود ریزش مو رخ نمی دهد. حتی اگر هم اتفاق بیفتد، موقتی بوده و رفع می شود. درصورت وقوع باید بررسی شود اما ریزش مو بعد از جراحی اسلیو و بایپس خطرناک و نگران کننده نیست.
رژیم‌های غذایی محدودکننده
رژیم‌های غذایی محدودکننده درست مانند رژیم‌های غذایی سختگیرانه که کل گروه‌های غذایی را حذف می‌کنند، به دلیل کمبود مواد مغذی و استرس موجب ریزش مو می‌شوند.
کمبود آهن، زینک، پروتئین، سلنیوم و اسیدهای چرب لازم همگی با ریزش مو مرتبط هستند. رژیم‌های غذایی بسیار کم کالری نیز موجب ریزش مو می‌شوند.
همچنین استرس زیاد که گاهی اوقات رژیم‌های غذایی محدودکننده دلیل آن است نیز با ریزش مو رابطه دارد.
در طول یا پس از کاهش وزن، به دلیل کمبود مواد مغذی، کاهش وزن سریع و استرس، ریزش مو رخ می‌دهد.
آیا ریزش مو خطرناک است؟
ریزش مو به‌خودی‌خود خطرناک نیست اما علت اصلی ریزش مو پس از کاهش وزن می‌تواند خطرناک باشد. برای مثال، کمبود مواد مغذی و محدودیت شدید کالری تبعاتی جدی برای سلامتی دارد مانند کم‌خونی فقر آهن، تحلیل عضلات و غیره.
کم‌خونی فقر آهن علاوه بر ریزش مو منجر به اختلال در عملکرد مغز، ناباروری، بیماری‌های قلبی، افسردگی و اختلال در عملکرد سیستم ایمنی می‌شود.
همچنین محدودیت کالری و پروتئین عوارض جانبی خطرناکی از جمله کاهش عملکرد ماهیچه‌ای، مشکلات قلبی، مشکلات روده، کاهش ایمنی و افزایش خطر افسردگی را به همراه دارند.
سایر شرایط پزشکی مانند ابتلا به بیماری‌های خودایمنی می‌توانند منجر به ریزش مو شوند؛ بنابراین، اگر دچار ریزش مو هستید باید با پزشک خود صحبت کنید چون ممکن است این ریزش مو هیچ ارتباطی با کاهش وزن نداشته باشد.
اگرچه ریزش مو به‌خودی‌خود خطرناک نیست اما علل اصلی آن می‌توانند خطرناک باشند. اگر دچار ریزش مو هستید، برای بررسی احتمال ابتلا به بیماری‌های زمینه‌ای با پزشک خود صحبت کنید.
جلوگیری از ریزش مو در زمان کاهش وزن
همان‌طور که در مورد تاثیر لاغری بر ریزش مو بیان شد، در طی کاهش وزن به دلیل کمبود مواد مغذی و کاهش وزن سریع ریزش مو رخ می‌دهد. به‌این‌ترتیب، لازم است تا هدفتان کاهش وزن به شیوه‌ای سالم و پایدار باشد. رژیم‌های سختگیرانه و محدودکننده علاوه بر این که موجب ریزش مو می‌شوند به سلامت روان که با افزایش وزن مرتبط است، آسیب می‌رسانند.
به‌جای یک رژیم غذایی زودگذر، رژیم غذایی متعادلی را انتخاب کنید که مواد غذایی موردنیاز بدنتان برای عملکرد بهینه را فراهم می‌سازد. برای حفاظت از سلامت جسمی و روانی‌تان و کاهش عوارض جانبی مانند ریزش مو، از گرفتن رژیم‌های غذایی محدودکننده که وعدۀ کاهش وزن سریع را می‌دهند اجتناب کنید.
افزون بر این، اگر الگوهای غذایی خاصی را دنبال می‌کنید که مانند رژیم گیاه‌خواری یا خام‌گیاه‌خواری کمبود مواد مغذی مرتبط با ریزش مو مانند آهن و زینک در آن شایع است، حتماً برای جبران کمبود‌های رژیم غذایی‌تان غذاهای غنی و مکمل‌هایی را به رژیمتان اضافه کنید.
اگر قرار است عمل کاهش وزن انجام دهید، حتماً قبل از عمل اطمینان حاصل کنید که سطح مواد مغذی مانند زینک، آهن و ب ۱۲ در حد بهینه هستند و پس از عمل، حتماً مواد غذایی توصیه شده توسط پزشک یا متخصص تغذیه‌تان را به وعده‌های غذایی‌تان اضافه کنید. این امر به پیشگیری از ریزش مو به دلیل عمل جراحی کمک می‌کند.
کمک به رشد مجدد مو
اگر دچار ریزش مو هستید، لازم است تا پیش از تلاش برای درمان، علل آن را شناسایی کنید. به‌خاطر داشته باشید که ریزش مو می‌تواند دلایل زیادی داشته باشد که صرفاً کاهش وزن سریع یا کمبود مواد مغذی نیستند.
درصورتیکه ریزش مو به دلیل کمبود یک یا چند ماده مغذی مانند زینک یا آهن رخ دهد، جبران کمبود مواد مغذی ریزش مو را متوقف و منجر به رشد مجدد مو می‌شود (1). اگر دلیل ریزش مویتان رژیم غذایی محدودکننده یا سختگیرانه‌ای است که کالری کافی را به بدنتان نمی‌رساند، لازم است تا سریعاً رژیم غذایی را متوقف کنید و با استفاده از یک رژیم غذایی متعادل غنی از مواد مغذی، به‌درستی بدنتان را تقویت کنید.
اگر دچار کمبود مواد مغذی هستید، برای جبران کمبود ذخایر مواد مغذی‌تان غذا به‌تنهایی کافی نیست و لازم است تا از مکمل‌ها استفاده شود. هرچند، پژوهش‌ها نشان می‌دهند که اگر دچار کمبود مواد مغذی نیستید، مکمل‌ها هیچ فایده‌ای برای ریزش مو ندارند.
پزشک می‌تواند علت ریزش مویتان را شناسایی کند و در برنامه‌ریزی برای رشد مجدد موهایتان به شما کمک کند.
برای جلوگیری از ریزش مو از گرفتن رژیم‌های غذایی سختگیرانه و محدودکننده اجتناب کنید و پیش‌وپس از عمل جراحی کاهش وزن، بدن خود را به طور مناسب تقویت کنید و مکمل مصرف کنید. برای شناسایی علت ریزش مو و یافتن راهی برای کمک به رشد مجدد مو، از پزشک کمک بگیرید.
سخن آخر
ریزش مو در طول یا پس از کاهش وزن به دلایل مختلفی از جمله کمبود مواد مغذی رخ می‌دهد. هرچند، ریزش مو می‌تواند به دلیل مشکلاتی در سلامت رخ دهد؛ بنابراین، مهم است که ریزش مویتان را بنا به کاهش وزن خوددرمانی نکنید.
برای تشخیص علت ریزش مویتان و ایجاد برنامه درمانی برای کمک به رشد مجدد موها، با یک پزشک مجرب یا یک متخصص تغذیه همکاری کنید.
