کیست تخمدان کیسه‌ها یا توده‌های پر از مایع در داخل یا بر روی سطح تخمدان است. زن‌ها دارای دو تخمدان هر یک به‌اندازه و شکل بادام هستند که در دو طرف رحم قرار دارند. تخمک که در تخمدان‌ها تولید میشود و رشد می‌کند، در طی سال‌های باروری در چرخه ماهانه آزاد میشود.
گاهی اوقات زنان زیادی دچار کیست‌های تخمدانی می‌شوند. بیشتر کیست‌های تخمدان مایه نگرانی نیستند و یا بی‌خطر هستند. اکثر کیست‌های تخمدان، بدون نیاز به درمان ظرف چند ماه از بین می‌روند.
هرچند، کیست‌های تخمدان به‌ویژه کیست‌های پاره شده منجر به مشکلات جدی می‌شوند. برای حفاظت از سلامتتان، به طور منظم معاینات لگنی انجام دهید و علائمی که حاکی از وجود مشکل جدی است را بشناسید.
علائم کیست تخمدان چیست؟
بیشتر کیست‌ها هیچ علائمی ندارند و خودبه‌خود برطرف می‌شوند. هرچند، کیست تخمدان بزرگ منجر به موارد زیر میشود:
- درد لگنی – درد شدید یا گرفتگی در قسمت پایین شکم در کنار کیست.
- سیری یا احساس سنگینی در شکمتان.
- نفخ
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
در صورت داشتن علائم زیر فوراً به پزشک مراجعه کنید:
- درد شدید و ناگهانی در لگن یا شکم.
- درد همراه با تب یا حالت تهوع.
اگر این علائم یا علائم مربوط به شوک مانند پوست سرد و مرطوب، تنفس سریع، ضعف و سرگیجه دارید، هر چه سریع‌تر به پزشک مراجعه کنید.
علل و انواع کیست تخمدان
بیشتر کیست‌های تخمدان به دلیل چرخه قاعدگی‌تان ایجاد می‌شوند (که کیست عملکردی نامیده می‌شوند). انواع دیگر کیست‌ها کمتر متداول هستند.
کیست‌های عملکردی
به طور معمول تخمدان‌هایتان در هر ماه ساختارهای کیست مانندی با نام فولیکول ایجاد می‌کنند. فولیکول‌ها هورمون‌های استروژن و پروژسترون را ایجاد می‌کنند و در زمان تخمک‌گذاری‌تان، تخمک را آزاد می‌کند.
فولیکولی که به طور ماهانه و طبیعی رشد می‌کند به‌عنوان کیست عملکردی شناخته میشود. دو نوع دیگر کیست عملکردی وجود دارند که عبارتند از:
- کیست فولیکولی – تقریباً در اواسط چرخه قاعدگی، یک تخمک از فولیکول خود خارج میشود و از لوله رحمی (لوله فالوپ) عبور می‌کند. این کیست زمانی رخ می‌دهد که فولیکول پاره نشود یا علی‌رغم آزادسازی تخمک، به رشد خود ادامه دهد.
- کیست جسم زرد – زمانی که فولیکول تخمک را آزاد می‌کند، برای لقاح شروع به تولید استروژن و پروژسترون می‌کند. اکنون فولیکول جسم زرد نامیده میشود. گاهی اوقات جمع‌شدن مایعات در داخل فولیکول باعث میشود جسم زرد به کیست تبدیل شود.
معمولاً کیست‌های عملکردی بی‌خطر هستند و به‌ندرت باعث درد می‌شوند و اغلب در طی دو یا سه چرخه قاعدگی خودبه‌خود از بین می‌روند.
سایر کیست‌ها
کیست‌هایی که ارتباطی با عملکرد طبیعی چرخه قاعدگی‌تان ندارند عبارتند از:
- کیست‌های درموئید: این کیست‌ها که تراتوما نیز نامیده می‌شوند حاوی بافت‌های مانند مو، پوست یا دندان هستند. کیست‌های درموئید از سلول‌های جنینی تشکیل می‌شوند. این کیست‌ها به‌ندرت سرطانی هستند.
- کیست‌های سیست آدنوما: این کیست‌ها بر روی سطح تخمدان رشد می‌کنند و پر از مواد آبکی و مخاطی هستند.
- کیست آندومتریوما: این کیست‌ها در نتیجه شرایطی به وجود می‌آیند که سلول‌های دیواره رحم شما خارج از رحمتان رشد می‌کنند (اندومتریوزیس). گاهی اوقات این بافت به تخمدانتان متصل میشود و رشد می‌کند.
کیست‌های درموئید و کیست آدنوما می‌توانند بزرگ شوند و باعث جابه‌جایی تخمدان از جای خود می‌شوند. این مسئله که احتمال پیچ خوردگی دردناک تخمدانتان را افزایش می‌دهد، پیچ خوردگی تخمدان نامیده میشود. پیچ خوردگی تخمدان می‌تواند باعث کاهش یا قطع جریان خون تخمدان شود.
عوامل خطرزا
موارد زیر خطر ایجاد کیست تخمدان در شما را افزایش می‌دهند:
- مشکلات هورمونی – مشکلات هورمونی شامل مصرف داروی باروری کلومیفن (کلومید) است که برای تخمک‌گذاری از آن استفاده می‌کنید.
- بارداری – گاهی اوقات، کیستی در زمان تخمک‌گذاری‌تان تشکیل میشود که در کل دوران بارداری روی تخمدانتان باقی می‌ماند.
- اندومتریوزیس – این شرایط باعث میشود سلول‌های دیواره رحم در خارج از رحمتان رشد کنند. بعضی از این بافت می‌توانند به تخمدانتان متصل شوند و رشد کنند.
- عفونت لگنی شدید – اگر عفونت در تخمدان‌ها پخش شود، می‌تواند کیست ایجاد کند.
- کیست قدیمی تخمدان – اگر قبلاً کیست تخمدان داشته‌اید به‌احتمال زیاد بازهم دچار آنها می‌شوید.
عوارض کیست تخمدان چیست؟
بعضی از خانم‌ها به انواع کمتر رایج کیست مبتلا می‌شوند که پزشک در طول معاینه لگنی آنها را تشخیص می‌دهد. توده‌های کیست مانند تخمدانی که پس از یائسگی ایجاد می‌شوند می‌توانند سرطانی (بدخیم) باشند. به همین دلیل انجام معاینات منظم لگنی اهمیت زیادی دارد. عوارض نادر مربوط به کیست‌های تخمدانی عبارتند از:
- پیچ خوردگی تخمدان – کیست‌های بزرگ می‌توانند تخمدان شما را جابه‌جا کنند که احتمال پیچ‌خوردگی دردناک تخمدانتان را افزایش می‌دهد. علائم پیچ خوردگی تخمدان عبارتند از درد شدید و ناگهانی لگنی، حالت تهوع و استفراغ. پیچ خوردگی تخمدان می‌تواند موجب کاهش یا قطع جریان خون تخمدان‌ها شود.
- پارگی کیست – پارگی کیست درد شدید و خونریزی داخلی ایجاد می‌کند. هر چه کیست بزرگ‌تر باشد، احتمال پارگی آن بیشتر میشود. فعالیت‌های شدیدی که بر لگن تأثیر می‌گذارند، مانند آمیزش واژینال، خطر پارگی کیست را افزایش می‌دهند.
پیشگیری
اگرچه هیچ راهی برای پیشگیری از کیست‌های تخمدان وجود ندارد؛ اما معاینات منظم لگنی به شما اطمینان خاطر می‌دهند که تغییرات در تخمدانتان در سریع‌ترین زمان ممکن تشخیص داده می‌شوند. مراقب تغییرات در چرخه ماهانه‌تان از جمله علائم غیرعادی قاعدگی باشید، به‌ویژه علائمی که در طی بیش از چند چرخه آنها را تجربه می‌کنید. درباره تغییراتی که نگرانتان می‌کند با پزشکتان صحبت کنید.
برای مطالعه سایر مقالات مرتبط با کیست تخمدان با بلاگ اسلیم بیوتی همراه باشید.
